Χωρίζοντας την παιδική ηλικία σε τρεις υπο-περιόδους, τη νηπιακή ηλικία (1-3 ετών), την προσχολική (3-5 ετών) και την σχολική περίοδο (5-10 ετών), θα μπορούσε κανείς να φανταστεί τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες με τις οποίες όλοι σχεδόν οι γονείς είναι πιθανό να έρθουν αντιμέτωποι σε κάθε στάδιο της ζωής του παιδιού τους. Όπως αλλάζει η συμπεριφορά του παιδιού σε όλες του τις δράσεις μεγαλώνοντας, έτσι αλλάζουν και οι διατροφικές του συνήθειες και διαμορφώνεται η «διατροφική του ταυτότητα».
Αναφορικά με το φαγητό, οι συνήθειες, οι αρέσκειες και οι απαρέσκειες στα διάφορα τρόφιμα δημιουργούνται συνήθως τα πρώτα χρόνια της ζωής και “παγιώνονται” έως την ενηλικίωση ή τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης. Πάμε λοιπόν να εξετάσουμε αναλυτικά ποια μπορεί να είναι η συμπεριφορά των παιδιών σε κάθε περίοδο της ζωής και πως θα μπορέσουν οι γονείς να διαχειριστούν καλύτερα την καθημερινότητα.
Νηπιακή και προσχολική περίοδος
Βασικό χαρακτηριστικό των νηπίων είναι η ανάγκη τους να ανακαλύψουν τον κόσμο. Όπως προσπαθούν να ανακαλύψουν κάθε τι μέσα στο σπίτι και το περιβάλλον τους, με τον ίδιο ζήλο αντιμετωπίζουν και το πιάτο τους. Δείχνουν ενδιαφέρον για το φαγητό, χωρίς συνήθως να αντιστέκονται στο διαφορετικό. Απλά ανακαλύπτουν! Ιδιαίτερα τα μικρότερα σε ηλικία παιδιά. Αντίθετα, από την προσχολική περίοδο κι έπειτα τα παιδιά αρχίζουν να διαμορφώνουν χαρακτήρα, άποψη, προσωπικότητα και γίνονται πιο επιλεκτικά και επίμονα σχετικά με το τι θα καταναλώσουν.
Η συγκεκριμένη αλλαγή στη συμπεριφορά αντικατοπτρίζει ψυχοκοινωνικές μεταβολές κατά τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα άρνησης των παιδιών να διατραφούν με κάτι που δεν τους αρέσει. Συνήθως προτιμούν να μείνουν νηστικά ή να δηλώνουν με έντονες αντιδράσεις την άρνησή τους να φάνε. Σε αυτή την περίπτωση ενδιαφέρονται περισσότερο να δηλώσουν την άποψη τους, παρά να διατραφούν. Άλλωστε, συχνό είναι το φαινόμενο να αρνούνται να φάνε, όταν για κάποιο λόγο θέλουν να «τιμωρήσουν» τους γονείς τους ή να στρέψουν τα βλέμματα πάνω τους.
Διαχείριση γονέων:
Η νηπιακή ηλικία είναι μία περίοδος που οι γονείς έχουν το πάνω χέρι. Μπορούν ακολουθώντας διάφορες τεχνικές να εντάξουν στο διαιτολόγιο των παιδιών τους τρόφιμα από όλες τις ομάδες, αρκεί να είναι λίγο εφευρετικοί! Άλλωστε, η οικογένεια ιδιαίτερα κατά τη νηπιακή και προσχολική ηλικία αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά. Βασική στρατηγική που πρέπει να ακολουθούν οι γονείς είναι η «ρουτίνα». Όσο και να αντιδρούν τα παιδιά στην ακολουθία ενός προγράμματος που ορίζεται από τους γονείς, ενδόμυχα αισθάνονται ασφάλεια και σιγουριά, ενώ μαθαίνουν να κινούνται μέσα στα όρια και τους κανόνες της οικογένειας.
Προσπαθήστε να προσφέρετε στα παιδιά ισορροπημένα και ποιοτικά γεύματα, να τηρείτε τα ωράρια των γευμάτων και να δημιουργείτε ευχάριστες εικόνες και συναισθήματα γύρω από το οικογενειακό τραπέζι. Ακόμα και όταν τα παιδιά αναγκάζονται να τρώνε μόνα τους, λόγω των υποχρεώσεων σας, ή «άναρχα» στον καναπέ ή στο πλαστικό τραπεζάκι της ζωγραφικής, εάν έχουν μάθει να κινούνται γύρω από ορισμένο πλαίσιο, θα καταφέρουν να τηρήσουν και πάλι τους κανόνες.
Κλείστε την τηλεόραση και προσπαθήστε να τα παροτρύνετε να διακόψουν κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή τους από το φαγητό. Μην επιβραβεύετε και μην τιμωρείτε τα παιδιά προσφέροντας τους απλόχερα ή απαγορεύοντας τους αντίστοιχα να καταναλώσουν το αγαπημένο τους φαγητό, κάποιο γλυκό, συσκευασμένα σνακ κ.ο.κ. Με αυτό τον τρόπο δίνετε πολύ μεγάλη αξία στο συγκεκριμένο τρόφιμο και δημιουργείτε διαφορετική εντύπωση από αυτή που θέλετε. Αντ΄αυτού, μπορείτε να τους υποσχεθείτε ότι θα κάνετε μαζί κάποια δραστηριότητα που τους αρέσει ή σε περίπτωση τιμωρίας πως θα μειωθεί ο χρόνος εξόδου το Σαββατοκύριακο.
Να έχετε στο νου σας ότι τα χαρακτηριστικά των τροφίμων επηρεάζουν την αποδοχή τους από τα παιδιά. Κάντε το πιάτο τους ελκυστικό. Τα παιδιά αποζητούν όχι μόνο εύγευστα φαγητά, αλλά και όμορφα σε όψη, οσμή και χρώμα, ενώ και το μέγεθος της μερίδας θα παίξει το ρόλο του στο πως θα αποδεχθεί αρχικά το συγκεκριμένο τρόφιμο. Συνήθως πιο ζουμερά και μαλακά φαγητά γίνονται εύκολα αποδεκτά, σε αντίθεση με τα στεγνά και ξερά. Μπορείτε να συνοδεύσετε το κυρίως πιάτο με ωμά λαχανικά, τα οποία με τη μάσηση θα παράξουν ήχους και αρώματα που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του παιδιού. Τα στικς αγγουριού και καρότου είναι μία αρκετά ασφαλής επιλογή.
Σχολική περίοδος
Ξεκινώντας από την προσχολική και συνεχίζοντας στη σχολική περίοδο θα παρατηρήσετε πως τα παιδιά θα περάσουν ένα στάδιο (μεγάλης ή μικρής διάρκειας) μειωμένου ενδιαφέροντος για το φαγητό, με παράλληλη αύξηση του ενδιαφέροντος για ότι συμβαίνει γύρω τους. Είναι το στάδιο που τα παιδιά ξεκινούν να διαμορφώνουν κάποιες πιο έντονες τροφικές ιδιαιτερότητες. Θα αρνηθούν να καταναλώσουν τρόφιμα που στο παρελθόν έτρωγαν ή θα ξεκινήσουν να ζητούν ένα συγκεκριμένο τρόφιμο σε κάθε γεύμα. Θα πουν πολύ εύκολα όχι σε ένα καινούργιο τρόφιμο και να είστε σίγουροι πως και σε αυτό το στάδιο θα εκφράσουν τα συναισθήματα τους δια μέσου του πιάτου τους.
Διαχείριση γονέα:
Μην ξεχνάτε πως και σε αυτή την ηλικία έχετε επιρροή στα παιδιά και ακόμα έχουν έντονα την ανάγκη να μιμηθούν τους ήρωες τους, τη μαμά και τον μπαμπά. Δεν μπορείτε να υποχρεώσετε τα παιδιά σας να φάνε και σίγουρα κάθε ένταση θα είναι μάταιη, δημιουργώντας στο μέλλον μεγαλύτερα προβλήματα.
Μη μάθετε τα παιδιά να υπολογίζουν σε δύο κατσαρόλες κάθε φορά που το φαγητό δεν τους αρέσει. Προσπαθήστε απλά να το εντάξετε στο τραπέζι διαφορετικά. Ένα παράδειγμα είναι τα λαχανικά ή τα λαδερά φαγητά που δεν αποτελούν τις πιο δημοφιλείς επιλογές για τα παιδιά. Δοκιμάστε να συνοδεύσετε το κρέας με ρύζι λαχανικών (ρύζι με ψιλοκομμένο καρότο, κολοκύθι, μπρόκολο, καλαμπόκι και πολύχρωμες πιπεριές) ή φτιάξτε μπιφτέκια λαχανικών, μία τακτική που μπορείτε να ακολουθήσετε και για τα όσπρια φτιάχνοντας φαλάφελ (ρεβυθοκεφτέδες)!
Επίσης, διαχωρίστε τη θέση του γλυκού στο τραπέζι. Κάντε ξεκάθαρο ότι δεν επιτρέπεται να αντικαταστήσει ένα γλυκό το κυρίως γεύμα, πάντα έπεται αυτού και καταναλώνεται σε μικρότερη ποσότητα. Φυσικά, τα παιδιά δεν προτείνεται να μεγαλώνουν σε «αποστειρωμένο» περιβάλλον, χωρίς ζάχαρη και τη γλυκιά γεύση, όμως είναι αναγκαίο το γλυκό να μην είναι πάντα μέρος του ημερήσιου διαιτολογίου. Για να καλύψετε την ανάγκη του παιδιού σε γλυκό δοκιμάστε το πρωινό γεύμα να έχει μέλι ή μαρμελάδα και κάποια σνακ μέσα στην εβδομάδα να είναι μία φέτα σπιτικό κέικ με μαύρη σοκολάτα ή σπιτικά μπισκότα.
Μην τα παρατάτε! Υπάρχουν τρόφιμα που θα χρειαστεί να τα επαναφέρετε πάνω από 10 φορές και σε διαφορετικές εκδοχές μέχρι να γίνουν αποδεκτά από τα παιδιά! Προσπαθήστε με ηρεμία και υπομονή και να ξέρετε πως ο αγώνας που δίνετε τώρα θα σας δικαιώσει σίγουρα στο μέλλον.
